|
TURİZM
Başka medeniyetlerden kalma eserler:
Arapgir Kalesi, Eti ve Bizanslılardan kalma en eski tarihi eserdir. Osmanpaşa Mahallesi hudutları içinde Kozluk vadisi kenarında yüksek bir kaya kütlesi üzerine kurulmuştur. İki burç kalıntısı, kale ve su kemeri vardır. Taşdelen nahiyesi ve Ballıca'da kale harabeleri hala durmaktadır. Onar köyünde oyulmuş mağaralar mevcuttur. Ne zaman ve kimler tarafından yapıldığı bilinmemektedir. İlçenin pacalı köyünde ve bazı yörelerinde tabii mağaralar vardır.
Milli, Dini ve Tarihi Türk Eserleri: İlçede bugün 18 camii mevcuttur. Selçuklular devrinde yapılan Osmanpaşa cami, Caferpaşa Cami, Mirliva Ahmet Bey cami, Çobanlı Cami değerli tarihi eserlerdir. Osmanpaşa Cami medresesi yıkılmıştır.Eskişehir Osmanpaşa mahallesinde kütüphane, çeşme, hamam ve şehir harabe kalıntıları vardır. Akarsuları üzerinde on civarında kemer köprüsü bulunmaktadir. Bunların en eskisi Kozluk çayı üzerine kurulmuş olan Meydan köprüsüdür. Tarihi dört hamamı vardır. Üçü harabe halindedir. Çarşı hamamı da yıkılmak üzeredir. Yukarı Şıhlar mahallesinin Tekke mevkiinde Şeyh Ömerbaba'nın türbesi vardır. Ömerbaba Nakşibendi tarikatına mensup olup türbesi her zaman ziyaretçilere açıktır.İlçenin birçok yerinde kemer, tarihi çeşmeler vardır. Birçok su değirmenlerinden de şu anda şehir merkezinde on tanesi faal durumdadır.
İlçede Bulunan Tarihi Eserlerin Tarihçesi:
1 - ULU CAMİ
Eski Arapgir'de Osmanpaşa Camisi'nin kuzeydeki kayalık üstündedir. Yazısızdır, ancak mimarisi ve bezemeleriyle 14. yüzyıl yapısı olduğu sanılmaktadır. Ulu Cami'nin aslında yanındaki Hunkâh ile birlikte yapılmış bir tarikat yapısı olduğu düşünülmektedir. Kuzeydeki dışa taşkın taçkapı bezemeleriyse yapının en görkemli bölümüdür. Taçkapının sivri kemeri köşe sütunçelerine oturmuştur. Vazo biçiminde sütun başlıktan, pulmet ve kıvrık dallarla bezelidir. Geometrik ve bitkisel görünüm sağlanmıştır. Kapının yanında sivri kemerli nişler vardır. Taçkapı ekseri üstündeki art arda iki kubbeli bölüm, paye ve kemerlerle beşik tonoz örtülü mekânlardan ayrılır. Mihrap nişi beş sıra bordürlüdür. Dışdaki ilk bordür altı sıra, sekizgen yıldız geçmeler ve palmetlere bezelidir. Dilimli mihrap nişi kemeri, köşe sütuncesine oturur. Sütunçelerin taban ve başlıkları bitkisel geometrik motiflerle bezelidir. Cami minaresizdir.
2 - HANKAH
Yazısızdır ve yapıldığı dönemi belirtecek bir iz yoktur. Ulu Camii ile birlikte 14. yüzyılda yapılmış olduğu sanılmaktadır. Moloz taştan yapı yıkıktır. Kalıntılardan L ? Plânlı olduğu anlaşılmaktadır. Doğudaki kapıdan kubbeli ana mekândan sivri kemerlerle ayrılır. Ana mekânın doğusundaki beşit tonozlu bölüm L - plânı oluşturur. Kuzey ve batısındaki iki küçük kapı daha vardır.
3 - YENİ CAMİ
Eski Arapgir'de Osmanpaşa Mahallesindedir. Yazısızdır, ancak planıyla Akkoyunlular döneminde ( 1389 ? 1515) tarihlenmektedir. Çok yıkıktır. Mimarisine ilişkin bilgi kalıntılarından edinilmektedir. Alana uydurularak, doğusu iki katlı yapılmıştır. Moloz taş duvarlar tuğla hatıllıdır. Kemer ve payeler kesme taştır. Üst kat kubbeli, orta mekan ile beşik tonoz örtülü köşe hücrelerinden oluşmaktadır.
4 - CAFER PAŞA CAMİ
Eski Arapgir'de Osmanpaşa Mahallesindedir. Taç kapı üstündeki yazılar sökülmüştür. Minare kapısı üstündeki yazıda ise 1694 tarihi okunmaktadır. Bu, Cafer Paşa'nın yaptırdığı onarımı belgelemektedir. Asıl yaptıranın ise Arapgir'in Onar köyünde türbesi olan Şeyh Hasan olduğu öne sürülmektedir. Ancak Şeyh Hasan'ın 13. yüzyılda yaşadığı düşünülürse, caminin plânı için bu tarih erkendir. Cami 14. yüzyılda yaşamış olduğu İlhan oğullanandan Şeyh Hasan'ın yaptırdığı sanılmaktadır. Sivri kemerli kapıdan, ahşap çatılı son cemaat yerine girilir. Doğu duvarına bitişik minarenin kapısı da buraya açılır. Ahşap basamaklarla çıkılan mukarnaslı minare kapısı iç içe geçmiş kemerciklerle bezelidir. Kaideyle gövde arasında, biri renkli taşlarla, öbürü istiridye motifleriyle bezeli iki taş kuşak yer alır. Cafer Paşa' nın yaptırdığı onarımdan önce cami üç çapraz tonozlu mekân ile mihrap önü mekânından oluşmaktaydı. Onarım sırasında doğu duvarı içeri alınarak, tonoz örtülü mekânlar ikiye indirilmiştir. Ahşap minberin işlemeleri çok güzeldir.
5 - MİRLİVA AHMETPAŞA CAMİ
Köseoğlu Mahallesinde dir. Kesme taştan yapılmıştır. Çarşının içinde olduğu için Çarşı Camisi'de denilmektedir. Taç kapı üstündeki yazı sökülmüştür. Yapı, Mirliva Ahmet Paşa'nın yaşadığı 17. yüzyıla aittir.
Kubbesiz, tek minareli, dikdörtgen plânlı bir yapıdır. Üç nefe ayrılmış ana mekân, ahşap mahfille çevrilidir. Girişin karşısındaki mihrap nişi alçı bezemelidir. Minare, camiye sonradan eklenen son cemaat yerinin batısındadır.
6 - GÜMRÜKÇÜ OSMAN PAŞA CAMİ
Osman Paşa Mahallesindedir. Camide üç ayn yazı yer alır. Bunlardan dış avlu Taç kapısı üstündeki 1823 tarihinde yapıldığını gösterir. Yapı, bulunduğu yer yüzünden dıştan payandalarla güçlendirilmiştir. Ortadan ikiye ayrı mihrap nişi, kalem işi kandiller, üstte ise yaldızlı kufi yazı ile bezelidir. Kare kaideli, çokgen gövdeli son cemaat yerinin doğusundadır.
7 - ÇOBANLI CAMİ
Yeni Arapgir'in Çobanlı Mahallesindedir. Mihrabın yanındaki özgü yazıda yapım tarihi 1893 olarak belirtilmiştir. Ahşap çatı ile örtülü son cemaat yeri ve ana mekandan oluşan yalın bir yapıdır. Son cemaat yerinin doğusunda dört kemere oturmuş kubbeli çeşme yer alır. Caminin üç metre batısındaki türbe ise dört kemerlidir. Kubbesi yıkılmıştır.
8 - MOLLA EYÜP CAMİSİ(ISPANAKÇI MUSTAFA PAŞA KÜTÜPHANESİ)
: Osman Paşa Mahallesinin güneyindedir. Kaynaklardan Ispanakçı Mustafa Paşa Kütüphanesi olarak adı geçer. Sonradan mescide dönüştürülmüştür. Batıdaki giriş kapısı toprak düzeyinde aşağıdadır. Kayacıklara yaslı kuzey duvarı ise içten payandalarla güçlendirilmiştir. Dikdörtgen plânlı cami, paye ve sivri kemerlerle iki nefe ayrılmıştır.
9 - OSMAN PAŞA HAMAMI
Osman Paşa Mahallesindedir Yapım tarihi bilinmemektedir. Yıkık durumdaki hamamın; soğukluk halvet ve külhanı günümüze kadar gelmiştir. Beşik tonoz örtülü, soğukluktan, kubbeli halvetin dört köşesinde kapalı mekânların bulunduğu anlaşılmaktadır.
10 – CEVAT PAŞA KONAĞI
Çobanlı mahallesinde bulunmaktadır. Çobanlı ailesinden olan ve Çanakkale baş komutanı Cevat Çobanlı'nın ismiyle anılan tarihi konak olarak bilinir.
11 - ÇARŞI HAMAMI
Köseoğlu Mahallesi'nde, Mirliva Ahmet Paşa Camisinin yanındadır. 1806'da yapılmıştır. Moloz taştan çift kubbeli hamamın halvet ve soyunma yerleri arasında tonoz örtülü soğukluk yeri bulunur. Külhün, halvetin arkasındadır.
DİNLENME YERLERİ
Tabii güzellikleri, temiz havası, bol kaynaklan ile görülmeye değer Kozluk Vadisi boyunda Enezeğin subaşı. Çerme önü , temiz havası ve tatlı su balığı ile meşhurdur. Ayriyeten Eskişehir Mahallesinde, Divriği Yolu üzerinde; Göz, çıkan suyun bolluğu nedeniyle değirmen kurulmuş, üç mağaranın içerisinden sular fışkırmakta olup eğlence yerlerinden biridir. Malatya yolu üzerinde bulunan Kaynarca çeşmesi, Berenge deresi kenarında bulunan Maksut Dede suyu, Göldağı'nın eteklerinden çıkan Salmanoğlu, Kellömen ve diğer kaynakların su başları dinlenme ve eğlence yeridir. Bu suların özellikleri yazın çok soğuk olup kışın da sıcak oluşudur.
ARAPGİR EVLERİ
Arapgir evleri, genellikle bağlar; bahçeler içinde düz toprak damlı taş ve kerpiç karışımı duvarlı 2-3 katlı yapılardır. İskeletleri kavak ağacındandır. Harem ve selamlık bölümlerinden oluşurlar. Benzer yapım tekniği köylerde de uygulanır. Ancak mekanlar daha küçüktür. Dağ köylerinde ise iek katlı, taş evlere rastlanır. Temeller ve iç,dış taşıyıcı duvarlar, taş ve taş kerpiç karışımı, ahşap hatıllıdır. Bölme duvarlar ahşap direkler arasına kerpiç öırûlerek yapılır. Kat çıkılırken aynı yapım yenilenir.
Kavaktan döşeme kirişleri üzerine daha ince çubuklarla "Kaburga" yapılır. Onunda üstüne yerine göre toprak, tahta veya taş döşenir. Birinci katta 5O ? 80 cm. konsol çıkmalar bulunur. Çıkmalı odalar evin en gösterişli bölümleridir. Son katta tavan kirişlerinin üzerine sıkça ahşap çubuk döşenir. Buna "Arıda" denir. Üzerine "Püsürük" denilen mavi kepir toprağı dökülür ve sulanarak sıkıştırılıp loğlanır. Odalarda ahşap yüklükler, yüklük içinde yıkanmak için duş teknesine benzer tek parça bir taş "Çark" vardır. Alt katlarda ise ahır, ahırsekisi ve merek (yem deposu) bulunur, üst katlar yaşama bölümlerine ayrılmıştır.
Hacı Sabit Efendi Evi
Berenge Mahallesinde Hacı Sabit Efendi evi yöre mimarisinin ilginç örneklerindendir. 1884' de yapılmıştır. Harem ve selamlık bölümlerinden oluşmaktadır. Eve kuzeyden, sokak yönündeki avludan girilir. Güneye bakan yönden yedi dönümlük bahçesi vardır. Gerek haremin, gerekse selamlığın giriş katı yaşama ayrılmıştır. Bunun üstünde bir bölümü 1. kat ile bir bodrum ve alanın eğiminden yararlanılarak yapılmış ikinci bodrum vardır.
|
